01 marca 2019
Jak system biegłych oceniają sędziowie?
Analizy eksperckie nie pozostawiają wątpliwości – blisko 90 proc. prezesów sądów okręgowych uważa za konieczne wprowadzenie znacznych poprawek w systemie biegłych. Jakie ich zdaniem zmiany są najważniejsze?
Podczas toczącej się od kilku lat dyskusji o konieczności stworzenia ustawy o biegłych, o kierunek działań wielokrotnie pytano już środowisko sędziów. Wyniki większości badań pokrywają się i pokazują, że ich zdaniem instytucja biegłego potrzebuje daleko idącej reformy.
Głównym powodem jest oczywiście to, że ekspertyza biegłego stanowi często podstawę rozstrzygnięć istotnych kwestii procesowych, a błędy specjalistów - chcemy tego czy nie - automatycznie w pewnym stopniu obciążają też sędziów, którzy ich powołują. Dlatego też najważniejszym problemem związanym z funkcjonowaniem biegłych wydaje się być słaba rzetelności procesu weryfikacji kandydatów.
- Sposób funkcjonowania instytucji biegłego należy dopracować tak, aby nie był on źródłem nieprawidłowości wymiaru sprawiedliwości. Aktualnie jednak systemowa kontrola jakości pracy biegłych (i kandydatów na biegłych) w Polsce jest jedynie iluzoryczna. Nie daje to podstawy do przypuszczenia, że istniejący stan ulegnie poprawie wyłącznie w oparciu o istniejące rozwiązania – pisali autorzy raportu „Kompetencje biegłych sądowych – oczekiwania i kryteria oceny” (Forensic Watch).
Dlatego też, jak wynika z danych Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości (badanie przeprowadzono w latach 2016-2017), aż 39 na 45 prezesów sądów okręgowych wskazało na potrzebę wprowadzenia zmian w systemie biegłych. 26 z nich było zdania, że system jest dobry, ale wymaga pewnych zmian, a 13 określiło go jako „niewydolny i wymagający zmiany całkowitej”. Zaledwie jeden z prezesów ocenił aktualny system jako wystarczająco skuteczny.
Oto proponowane przez środowisko sędziowskie zmiany, który wyszczególnia w swoich opracowaniach IWS:
-
zwiększenie liczby biegłych (szczególnie lekarzy w specjalizacjach, gdzie braki są najbardziej dotkliwe),
-
zdyscyplinowanie ekspertów, aby wydawali opinie w terminie,
-
utworzenie ogólnopolskiej listy biegłych zawierającej m.in. takie informacje jak aktualnie wykonywane „zlecenia” przez specjalistę oraz na kiedy może on sporządzić kolejną ekspertyzę (lista musiałaby być ogólnodostępna w internecie),
-
stworzenie organu zajmującego się weryfikacją kandydatów na biegłych oraz bieżącą oceną ich pracy,
-
kandydat na biegłego powinien posiadać kilkuletnie doświadczenie w dziedzinie, w której ma wydawać opinie, a także mieć obowiązek podnoszenia kompetencji poprzez udział w szkoleniach i kursach,
-
organizacja specjalistycznych szkoleń, które pomogłyby przyciągnąć do pracy w roli biegłych młodych, wykształconych w danym kierunku.
***
Więcej informacji o ocenie pracy biegłych przeczytasz tutaj:
- „Jak sędziowie, prokuratorzy i adwokaci oceniają biegłych?”
