01 czerwca 2018

Zarobki biegłych za granicą (cz. 1)

Wynagrodzenie biegłych sądowych w Polsce to jeden z najczęściej podnoszonych tematów w tej gałęzi wymiaru sprawiedliwości. A jak kwestie zarobków wyglądają w innych krajach?

Temat zarobków ekspertów w naszym kraju opisaliśmy już w tekście „Ile zarabia biegły”. Według obecnie obowiązujących stawek, które określa Ministerstwo Sprawiedliwości, podstawowe wynagrodzenie za godzinę pracy wynosi od 22 do 31 zł. Wysokość wynagrodzenia zależy jednak też od posiadanego tytułu naukowego, dlatego doktor, doktor habilitowany czy profesor mogą liczyć na wyższą pensję. Biegłemu przysługuje też zwrot kosztów podróży i wydania opinii.

 

Zbyt mało atrakcyjne stawki są jedną z najczęściej podnoszonych kwestii w dyskusji o modelu instytucji biegłego w Polsce. Badania pokazują, że jest to największy problem zaraz po systemie oceny kompetencji biegłego, błędach popełnianych w opiniach i długim czasie oczekiwania na ekspertyzy. Przyjrzeliśmy się, jak kwestie zarobków wyglądają w innych europejskich krajach.

 

Hiszpania – w odróżnieniu od Polski, tam przepisy nie określają konkretnych stawek. W wielu specjalizacjach wysokość wynagrodzenia określana jest przez związki biegłych działających w danej dziedzinie. Najczęściej decydującym kryterium określania kwoty jest po prostu stopień skomplikowania sprawy. Szacuje się jednak, że tzw. niskie wynagrodzenie wynosi około 300 euro. Ciekawostką jest to, że hiszpański biegły może ubiegać się o zwrot kosztu przejazdów, ale – inaczej niż u nas - pozostałe wydatki związane z wydaniem opinii obciążają już jego wynagrodzenie.

 

Niemcy – 65-125 euro za godzinę pracy – średnio na takie wynagrodzenie może liczyć biegły za naszą zachodnią granicą. Ekspert może też wystąpić o zwrot wszelkich kosztów, które poniósł w związku z przygotowaniem opinii. Co ważne, dość częstą praktyką jest występowanie specjalistów o zaliczkę lub wypłatę wynagrodzenia etapami. Dzieje się tak przede wszystkich w przypadku opinii, których napisanie wymaga dużo czasu. Warto podkreślić, że ekspertowi należy się wypłata pieniędzy bez względu na to, czy jego opinia zostanie wykorzystana w sądzie (wyjątkiem jest sytuacja, kiedy ekspertyza zostaje odrzucona przez błędy biegłego).

 

Rosja – nie ma regulacji określających wysokość stawek zarówno dla biegłych „z urzędu”, jak i prywatnych. Zasady tam panujące można nazwać wolnorynkowymi, ponieważ to sami specjaliści składając ofertę, proponują w niej stawkę. Negocjowane wynagrodzenia bywają więc także oparte o wartość przedmiotu sporu. Jak podają autorzy badania „Wynagrodzenia biegłych sądowych. Polska na tle krajów europejskich”, przeciętna godzinowa stawka wynosi w Rosji 80 euro. Według raportu, biegły nie może żądać wypłaty zaliczki. „Otrzymuje wynagrodzenie dopiero po przedstawieniu opinii w sądzie, a środki są mu wypłacane z rachunku sądu. Koszt ten w całości obciąża strony postępowania. (…) Biegły sądowy nie powinien przystępować do opiniowania zanim odpowiednia suma nie wpłynie na konto sądu”.