31 stycznia 2019
Wyłączenie biegłego w postępowaniu
Wyłączenie biegłego sądowego na wniosek strony to wbrew pozorom dość częsty scenariusz. W jakich dokładnie sytuacjach ekspert może zostać odsunięty od przygotowania opinii?
Polskie prawo a wyłączenie biegłego
Na blogu pisaliśmy już o tym, kiedy biegły może odmówić wydania opinii, tym razem skupmy się na sytuacji, w której wniosek dotyczący jego wyłączenia ze sprawy składa strona. Przepisy dotyczące wyłączenia biegłych są niezwykle ważne, ponieważ ekspert - dzielący się swoją wiedzą specjalistyczną z sądem - często ma decydujący wpływ na końcową decyzję sądu. Dlatego też o takich okolicznościach mówi zarówno kodeks postępowania cywilnego, jak i karny. Oto podstawa prawna:
Art. 281. Kpc: Aż do ukończenia czynności biegłego strona może żądać jego wyłączenia z przyczyn, z jakich można żądać wyłączenia sędziego. Gdy strona zgłasza wniosek o wyłączenie biegłego po rozpoczęciu przez niego czynności, obowiązana jest uprawdopodobnić, że przyczyna wyłączenia powstała później lub że przedtem nie była jej znana.
Art. 196. Kpk: § 1. Nie mogą być biegłymi osoby wymienione w art. 178, 182 i 185 oraz osoby, do których odnoszą się odpowiednie przyczyny wyłączenia wymienione w art. 40 § 1 pkt 1–3 i 5, osoby powołane w sprawie w charakterze świadków, a także osoby, które były świadkiem czynu. § 2. Jeżeli ujawnią się przyczyny wyłączenia biegłego wymienione w § 1, wydana przez niego opinia nie stanowi dowodu, a na miejsce biegłego wyłączonego powołuje się innego biegłego. § 3. Jeżeli ujawnią się powody osłabiające zaufanie do wiedzy lub bezstronności biegłego albo inne ważne powody, powołuje się innego biegłego.
Kiedy biegły może zostać wyłączony?
Mówiąc inaczej, funkcji biegłego nie mogą pełnić (podajemy za badaniem „Wyłączenie biegłego w postępowaniu karnym” Joanny Misztal-Koneckiej i Janusza Koneckiego):
- obrońca oskarżonego (zarówno obecny, jak i wykonujący te obowiązki poprzednio) oraz ten, który udzielał porady prawnej,
- osoba najbliższa dla oskarżonego,
- osoba, która w innym toczącym się postępowaniu jest oskarżona o udział w przestępstwie objętym postępowaniem w sprawie, w której miałaby wykonać obowiązki biegłego,
- osoba pozostająca z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku osobistym,
- osoba, której sprawa bezpośrednio dotyczy,
- małżonek strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika czy przedstawiciela ustawowego,
- krewny lub powinowaty w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia pomiędzy dziećmi rodzeństwa albo osoba związana z jedną z tych osób węzłem przysposobienia, opieki czy kurateli,
- ten, kto brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony lub prowadzący postępowanie przygotowawcze.
Podsumowując, biegłym w sprawie może być jedynie osoba, która dotychczas nie miała z nią żadnego związku oraz posiadająca szeroką wiedzę i doświadczenie w danym temacie. Nieprzestrzeganie tego założenia może prowadzić bowiem do wypaczenia wyniku procesu.
