31 sierpnia 2018

Czy biegły może odmówić wydania opinii?

Kodeks postępowania cywilnego przewiduje okoliczności, w których biegły sądowy ma prawo odmówić wydania opinii i wnieść o wyłączenie ze sprawy.

W obowiązującym prawie można znaleźć szereg zapisów wyjaśniających, w jakich sytuacjach o wyłączenie biegłego mogą wnosić strony lub sędzia. Często jednak pada pytanie, w jakich okolicznościach to sam biegły ma prawo odmówić przygotowania opinii, nie narażając się jednocześnie na konsekwencje prawne.

 

Opinia biegłego w procesie cywilnym

 

Trzeba podkreślić, że w świetle kodeksu postępowania cywilnego biegłego sądowego obejmuje część zapisów przypisanych do roli świadka. Mówi o tym m.in. art. 280, według którego:

 

„Osoba wyznaczona na biegłego może nie przyjąć włożonego na nią obowiązku z przyczyn, jakie uprawniają świadka do odmowy zeznań, a ponadto z powodu przeszkody, która uniemożliwia jej wydanie opinii”.

 

Ma więc tutaj zastosowanie art. 261. § 1, który wprost określa, że przesłanką do odmowy przygotowania opinii mogą być na przykład prywatne powiązania eksperta ze stroną:

 

„Nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem małżonków stron, ich wstępnych, zstępnych i rodzeństwa oraz powinowatych w tej samej linii lub stopniu, jak również osób pozostających ze stronami w stosunku przysposobienia”.

 

Co ważne, prawo odmowy sporządzenia opinii trwa również po ustaniu małżeństwa. 

 

Biegły sądowy i jego czynności

 

Kiedy jeszcze biegły sądowy może odmówić wydania opinii? Tutaj z odpowiedzią idzie ostatnie zdanie wspomnianego już art. 280, które mówi o „przeszkodach uniemożliwiających” sporządzenie ekspertyzy. Trzeba jednak podkreślić, że kodeks nie określa dokładnie, jakie mogą być to przeszkody, dlatego ich ocena należy do sędziego. Przyjmuje się jednak, że takimi przesłankami mogą być:

 

• przyznanie sprawy, która wykracza poza kompetencje biegłego,
• długotrwała choroba eksperta,
• zbyt duża liczba opinii, które aktualnie przygotowuje specjalista,
• zbyt skromna próbka pobranego materiału badawczego lub jego zły stan,
• niepoprawnie zebrany materiał dowodowy,
• brak specjalistycznego sprzętu niezbędnego do przeprowadzenia badań.  

 

Przypomnijmy, biegły, który nie stawi się na rozprawie bez usprawiedliwienia lub bez uzasadnienia odmówi złożenia opinii, może zostać ukarany grzywną. Mówi o tym art. 287. k. p. c.