30 listopada 2018
Wiadomości specjalne biegłych sądowych
Biegły musi dawać gwarancję, że jego opinia będzie rzetelna i przygotowana na podstawie tzw. wiadomości specjalnych. Tyle tylko, że to pojęcie bardzo ogólne. Czym więc tak naprawdę są wiadomości specjalne?
O warunkach, jakie musi spełniać ekspert żeby zostać biegłym, pisaliśmy już wielokrotnie, m.in. w tekście „Jak zostać biegłym sądowym”. Wśród podstawowych wymagań są tzw. wiadomości specjalne. Konkretnie mówi o nich art. 193 Kodeksu postępowania karnego:
§ 1. Jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wymaga wiadomości specjalnych, zasięga się opinii biegłego albo biegłych.
§ 2. W celu wydania opinii można też zwrócić się do instytucji naukowej lub specjalistycznej.
§ 3. W wypadku powołania biegłych z zakresu różnych specjalności, o tym, czy mają oni przeprowadzić badania wspólnie i wydać jedną wspólną opinię, czy opinie odrębne, rozstrzyga organ procesowy powołujący biegłych.
Jak zostać biegłym, czyli…
Problem w tym, że definicja „wiadomości specjalnych” jest bardzo lapidarna. Jak więc można ją rozwinąć? Według ujęcia pracowników Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, w orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że „do wiadomości specjalnych należy zaliczyć wszelkie te wiadomości oraz umiejętności, które wykraczają poza przeciętne i praktyczne”.
Jak wyjaśnia UŚ, termin ten rozciąga się nie tylko na wiadomości z zakresu szczegółowych dyscyplin naukowych. Obejmuje także wszelką teoretyczną wiedzę, jakiej nie posiada przeciętnie wykształcony człowiek na poziomie szkoły średniej lub praktyczną wiedzę nabytą dzięki uprawianiu zawodu (czy chociażby będącą efektem osobistych zainteresowań).
Można więc powiedzieć, że – jak pisze na swojej stronie Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze - ukształtował się pogląd, według którego wiadomości specjalne to taki typ wiedzy, który nie jest dostępny przeciętnie wykształconemu człowiekowi, ale nie posiada jej też prawnik będący absolwentem studiów wyższych. Można też spotkać się z wyjaśnieniem, że wiadomości specjalne to taka wiedza, której po prostu nie posiadają pracownicy organów wymiaru sprawiedliwości.
Biegły powinien podnosić kwalifikacje
Biegły swoje wiadomości specjalne powinien oczywiście udokumentować stosownymi zaświadczeniami oraz certyfikatami.
Jako przykład można podać chociażby tak popularną specjalizację, jak rzeczoznawca samochodowy. Jak określa Ustawa o ruchu drogowym w art. 79a, od takiego specjalisty wymaga się państwowego certyfikatu, a w naszym kraju jest tylko kilka ośrodków nadzorowanych przez Polskie Centrum Akredytacji. Rzeczoznawca dostaje uprawnienia na trzy lata i po upływie tego czasu musi zdawać nowy egzamin. Chodzi o to, aby był na bieżąco z nowinkami i stale podnosił kwalifikacje.
Jak podkreślał bowiem w przeszłości Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie „przez pojęcie wiadomości specjalne rozumieć należy nie tylko wiedzę naukową z zakresu poszczególnych gałęzi zdobytą w wyniku specjalistycznych studiów w danej dziedzinie, ale również umiejętności praktyczne, oparte na długotrwałym, wieloletnim doświadczeniu”.
