29 listopada 2019

Kim jest biegły instytucjonalny?

Biegły instytucjonalny, to jeden z trzech typów biegłych obok specjalisty wpisanego na listę oraz eksperta ad hoc. Jakie warunki powinna spełniać placówka badawcza, aby mogła przygotować opinię na zlecenie sędziego?

Biegły instytucjonalny często w dużym skrócie przedstawiany jest jako specjalista reprezentujący instytucję naukową lub specjalistyczną. Nie musi on figurować na zwyczajowej liście biegłych przy danym sądzie, ale jego kompetencje uprawniają go do pracy na zlecenie sądu. Sędziowie korzystają z pomocy "instytucjonalnych" w szczególnie trudnych sprawach lub kiedy na rynku nie ma eksperta o określonej specjalizacji.  

 

Mówi o tym art. 193 Kodeksu postępowania karnego:

 

Art. 193. § 1. Jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wymaga wiadomości specjalnych, zasięga się opinii biegłego albo biegłych. § 2. W celu wydania opinii można też zwrócić się do instytucji naukowej lub specjalistycznej. § 2a. Do instytucji naukowej lub specjalistycznej oraz do osób, które biorą udział w wydaniu opinii tej instytucji, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące biegłych.(...)

 

Mówiąc bardziej szczegółowo, w tej kategorii można wyszczególnić na przykład:

• uczelnie wyższe,

• zakłady medycyny sądowej uczelni medycznych,

• instytuty badawcze,

• policyjne laboratoria kryminalistyczne,

• rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne.

 

Co ciekawe, status biegłego instytucjonalnego mogą mieć również fundacje. Mają one prawo sporządzać opinie dla sądu w oparciu o posiadane kompetencje oraz formę działalność pro publico bono, ale mogą też robić to na zlecenie stron postępowania.

 

Chociaż prawo regulujące pracę biegłych sądowych w Polsce dalej nie jest szczegółowe (wciąż doczekaliśmy się tylko projektu ustawy o biegłych), to jednak dana instytucja powinna spełniać kilka podstawowych warunków, aby mogła współpracować z wymiarem sprawiedliwości. 

 

Kluczowe powinno być posiadanie odpowiedniego potencjału kadrowego, czyli zatrudnianie lub współpraca z osobami, które spełniałyby kryteria pozwalające na ubieganie się o uzyskanie statusu biegłego w danej dziedzinie. Druga kwestia, to odpowiednie zaplecze techniczne, jeśli takie jest niezbędne do wykonywania czynności związanych z przygotowywaniem opinii.

 

Warto podkreślić jeszcze jedną kwestię: chociaż mówimy o biegłych instytucjonalnych, to jednak w opinii placówki badawczej zawsze trzeba wskazać konkretne osoby, które sporządziły ekspertyzę.