06 grudnia 2018

Biegli sądowi we Francji

Jak wyglądają listy biegłych sądowych we Francji? Ile trwa tam kadencja eksperta? Wzięliśmy pod lupę zasady funkcjonowania biegłych w systemie prawnym nad Sekwaną.

Do tej pory przybliżyliśmy na blogu realia pracy biegłych m.in. w Stanach Zjednoczonych i Niemczech, opisaliśmy także systemy wynagrodzeń obowiązujące w Rosji, Hiszpanii, Anglii, Holandii, Portugalii czy Czechach. Z punktu widzenia polskiego systemu prawnego, ciekawy wydaje się być również ten panujący we Francji.

 

Najpierw tylko na dwa lata

 

Na wstępie należy zaznaczyć, że biegłych we Francji powołuje sędzia i podobnie jak w Polsce, to jemu są oni podporządkowani podczas pełnienia obowiązków. Badanie dowodu z opinii ma miejsce głównie podczas postępowania przygotowawczego.

 

Jak wygląda kwestia list biegłych? Oczywiście we Francji również funkcjonują oficjalne rejestry. Jak precyzuje w swoim raporcie pt. „Ocena kompetencji biegłych sądowych” fundacja Europejskie Centrum Inicjatyw w Naukach Sądowych, francuski rejestr składa się z dwóch rodzajów list: narodowej prowadzonej przez Sąd Kasacyjny oraz regionalnych prowadzonych przez poszczególne sądy apelacyjne.

 

- Biegły, po spełnieniu określonych warunków, może być wpisany na listę narodową i regionalną, jednakże może on funkcjonować w obrębie tylko jednej listy regionalnej. (…) Biegłym może być osoba, która nie ukończyła 70. roku życia, niekarana (także dyscyplinarnie czy administracyjnie), która daje rękojmię prawidłowego wykonywania tej funkcji. (…) W razie spełnienia określonych wymogów, kandydat zostaje wpisany na regionalną listę biegłych we wskazanym przez siebie sądzie apelacyjnym na okres próbny dwóch lat. Po tym czasie następuje ponowna, komisyjna ocena biegłego. Po pozytywnym przejściu weryfikacji biegły jest wpisywany na listę regionalną na pięcioletnią kadencję. Aby uzyskać wpis na listę narodową, należy złożyć taki wniosek po upływie trzech lat nieprzerwanego pełnienia funkcji w ramach listy regionalnej. Kadencja biegłego na liście narodowej trwa siedem lat – czytamy w raporcie.

 

Biegły ad hoc? Raczej nie

 

Francuski system prawny pozwala oczywiście występować stronom z wnioskiem o powołanie biegłego, ale pozycja takich specjalistów jest wtedy słabsza. Inną ciekawostką jest to, że o ile w Polsce sądy często nie mają wyboru i korzystają z biegłych ad hoc, tak nad Sekwaną są to wyjątkowe okoliczności.  

 

Inne aspekty dotyczące funkcjonowania biegłych we Francji:

 

• strony mają dziesięć dni na dostarczenie uwag i uzupełnienie pytań do biegłego,
• jak podkreśla Instytut Wymiaru Sprawiedliwości w badaniu „Pozycja biegłych sądowych w wybranych krajach europejskich”, „biegły może do pewnego stopnia być uznany za tego, kto ustala fakty, (…) może zwracać się z pytaniami do stron oraz żądać przedstawienia stosownych dokumentów”,
• strony mają prawo do zadawania pytań, a specjalista jest zobowiązany do udzielenia odpowiedzi pisemnej,
• eksperci sądowi są odpowiedzialni cywilnie za błędy w ekspertyzach,
• we Francji od połowy lat 30. ubiegłego wieku działa Federation Nationale des Compagnies d’Experts Judiciaires, czyli ogólnokrajowa federacja zrzeszająca stowarzyszenia biegłych.