21 września 2018

Biegły ad hoc

Ekspertyzę dla sędziego może wydawać nie tylko biegły sądowy wpisany na listę. Drugim podmiotem, którego opinia ma taką samą rangę, jest tzw. biegły ad hoc. Jest to osoba lub instytucja mająca odpowiednie kwalifikacje, aby wydać rzetelną ekspertyzę w określonej dziedzinie.

Biegły ad hoc według polskiego prawa

Rozporządzenie o biegłych sądowych nie rozróżnia roli eksperta wpisanego na listę biegłych sądowych i biegłego ad hoc. Jeśli biegły ad hoc zostanie powołany do danej sprawy, to na takich samych warunkach, na jakich swoje czynności wpisuje specjalista realizujący kadencję.

O powoływaniu biegłych sądowych jasno mówi wyrok Sądu Najwyższego z 1974 r., który do dzisiaj jest obowiązujący:

„Sąd według swego uznania może powoływać w charakterze biegłych osoby wpisane na listę biegłych sądowych, bądź też inne osoby spoza tej listy, jeżeli mają one odpowiednie kwalifikacje zawodowo-specjalistyczne w danej dziedzinie, o którą w sprawie chodzi, przy czym nie ma zastrzeżeń co do ich bezstronności. Zgodnie z utrwalonym w judykaturze stanowiskiem, nie ma żadnej różnicy w traktowaniu i ocenie opinii biegłego złożonej przez biegłego sądowego lub przez innego biegłego powołanego w określonej sprawie przez organ procesowy”.

Na jakiej zasadzie powoływani są biegli ad hoc?

Biegłych ad hoc może powołać sędzia, prokuratur, ale też strony postępowania na podstawie stosownego wniosku (sędzia może taki przyjąć albo odrzucić). Dopuszcza się wskazanie imienne specjalisty spoza listy biegłych sądowych, jeśli tylko uznaje się, że posiada on najlepsze kwalifikacje.

Tak jak w przypadku „klasycznych” biegłych, nawet jeśli ekspert ad hoc sporządzi opinię, ta nie musi być dopuszczona jako dowód w sprawie - sędzia może ekspertyzę odrzucić lub wnieść o jej uzupełnienie.

Kiedy powoływani są biegli ad hoc?

Jak wiadomo, sytuacja polskiego sądownictwa w kwestii liczby biegłych sądowych nie jest dobra. W wielu specjalizacjach brakuje ekspertów, a listy przy „okręgówkach” niekiedy świecą pustkami. To właśnie dlatego sędzia coraz częściej korzysta z pomocy opinii przygotowywanych właśnie przez biegłych ad hoc. Trzeba podkreślić, że biegły zewnętrzny może być również wsparciem dla biegłego stałego.

Kolejnym powodem, dla którego biegli ad hoc są wsparciem w postępowaniach sądowych, jest też czas. Przy zbyt małej liczbie biegłych na listach, niemożliwym jest oczekiwanie na ekspertyzę kilkanaście miesięcy, a nawet kilka lat.

Co ważne, sędzia, jako biegłych ad hoc, może ustanowić również autorów opinii prywatnych, a więc tych dostarczanych na zlecenie stron postępowania. Nie stanowią one wprawdzie automatycznie dowodu w sprawie, ale ekspertyza może mieć znaczenie dla wyniku postępowania.